Voor ons is het zo gewoon, maar voor kinderen behoorlijk ingewikkeld om te gaan begrijpen: tijdsbesef. Hoe kun je jouw kinderen hiermee helpen? En vanaf welke leeftijd kunnen ze hiermee aan de slag?
Onder de vier jaar
Jouw kleinste uk, onder de vier jaar, zal nog niks begrijpen van uitspraken als ‘over een uur’ of wat een jaar inhoudt. Tijdsbesef is er nog niet bij deze jonge kinderen. Voor hen is er ‘vastigheid’ door de indeling van de dag. Ze weten dat er na het middageten, bijvoorbeeld, even geslapen wordt en als ze uit bed komen, dat jullie dan een rondje gaan wandelen. Zeggen dat je over een uur naar de speeltuin gaat zegt ze niks.
Het uitleggen aan de hand van de dingen die je altijd doet, zal voor hen een soort van tijdsbesef geven. Om het voorgaande voorbeeld te nemen: je kunt hem of haar wel uitleggen dat jullie nu gaan eten, dat hij dan even gaat slapen en dat jullie dan naar de speeltuin gaan.
Peuters en tijdsbegrippen
De oudere peuter help je nog steeds het beste met een uitleg zoals hierboven beschreven, maar je kunt dan al wel de begrippen erbij gaan zeggen. Als je morgen iets gaat doen, dan zou je kunnen vertellen dat het eerst donker geweest moet zijn en dat je dan iets gaat doen. En dan zou je ook het woord ‘morgen’ erbij kunnen vertellen. Door termen als straks, morgen, bijna te gebruiken en er een uitleg bij te geven, gaan de kinderen ze begrijpen.
Naar school
Op school zullen de kleuters aan de gang gaan met de dagen van de week en met tijd. En ook met begrippen als ochtend, middag en avond. Seizoenen worden eveneens behandeld. Vaak gaat dit spelenderwijs met bijvoorbeeld kleuren die bij een dag horen of verhalen die gelezen worden die met seizoenen te maken hebben. Dat kun je thuis natuurlijk ook doen.
Verder zullen veel kleuterklassen een bord hebben hangen waarop te zien is wat er die dag allemaal gebeurt. Dat zou je thuis ook kunnen doen. Zo wordt het voor je kind een overzichtelijk geheel. En door er ook regelmatig bij stil te staan, kun je prima spelenderwijs begrippen koppelen aan de activiteiten. Neem een bord waarop je de hele week laat zien, zodat je bijvoorbeeld ook samen kunt kijken wat er morgen en overmorgen gebeurt (uiteraard benoem je dat ook zo), maar ook ‘gisteren’ gebruiken.
Vanaf groep 3
De maanden van het jaar, de dagen van de week: de meeste kinderen zullen dit bij de kleuters al geleerd hebben. Nu wordt het langzamerhand tijd voor het klokkijken. Natuurlijk wordt ook dit opgevoerd qua moeilijkheid. Eerst zullen de uren en halve uren benoemd kunnen worden. En daarna volgen de kwartieren en de minuten. En dan is er nog het verschil tussen de klok met wijzers en de digitale klok.
Wat kun jij doen?
Zoals gezegd kun je zelf dingen benoemen en daarmee je kind bekend maken met de termen en wat ze betekenen. Koppel de termen aan activiteiten die erbij horen, zodat het voor je kind ook beter te begrijpen is.
Klokkijken leren kan best ingewikkeld zijn. Door regelmatig te vragen aan je kind hoe laat het is (als hij daar mee bezig is op school) oefent hij ook met de lesstof die hij heeft gehad. Maar vanzelfsprekend zijn er ook leuke spellen op internet te vinden om hiermee te oefenen.
Mooie klokken om te leren
Je kunt een mooie klok voor je kind kopen waarmee hij goed kan oefenen. Neem bijvoorbeeld deze vrolijke klok van Twistiti. Op de klok zijn de cijfers duidelijk te zien. Maar ook de minuten staan aangegeven in cijfertjes! Weliswaar blijft het dan nog ingewikkeld wat je dan zegt als het tien voor drie is, want daar staat dan toch echt 50 bij… Je kunt zo wel goed laten zien dat 10 voor 3 hetzelfde is als 2 uur en 50 minuten (wat je op een digitale klok immers ziet). En leuk is hij zeker ook!
Bij deze vrolijke klok staan ook de uren vermeld na 12 uur (dus 13 t/m 24). Zo kan je kind mooi zien dat 14 uur hetzelfde is als 2 uur in de middag. Op de wijzers staat zelfs de aanduiding uur of minuut!
Dagritmekaarten
Je kunt natuurlijk prima zelf een dagritmekaart maken. Dit kan je kind helpen om een bepaald ritueel zeg maar onder de knie te krijgen. Maar zoals al eerder aangegeven kunnen kaarten (borden) ook helpen om de indeling van een dag of een week te begrijpen en aan de hand hiervan kun je dan weer aan de slag met de tijdsbegrippen. Je kunt hier gratis dagkaarten downloaden, waarbij het om rituelen gaat maar je vindt er ook weekschema’s en dergelijke.
Sensomotorisch ervaren
Je kunt tijdsbegrippen ook laten ‘voelen’. Hoe de klok tikt en hoeveel tijd is dan zo’n tik? Je bakt vandaag een taart, ruik je dat morgen ook nog? En als je dan morgen ruikt, is het dan nog net zoals gisteren? Wanneer zijn de bomen groen en wanneer vallen de blaadjes eraf? Ook nu geldt dat je alles echt benoemd tijdens het beleven!
Gebruik de klok
Je kunt iets uitleggen aan de hand van de klok als je wilt vertellen dat jullie bijna gaan of juist nog helemaal niet. Vraagt je kind steeds wanneer jullie nou eens naar oma gaan? Je kunt je zoon of dochter dan aanwijzen op de klok waar de grote en/of de kleine wijzer moet staan.
Gaan jullie bijvoorbeeld om half vier en is het nu drie uur? Dan vertel je heel simpel dat jullie gaan als de grote wijzer naar beneden wijst. Het wordt natuurlijk ingewikkelder als het nog langer duurt. Wel kan het werken als je op een heel uur ergens heen gaat, want dan vermeld je simpelweg dat de kleine wijzer ergens op moet staan.
Leesboeken
Er zijn wel degelijk boeken die gaan over tijdsbegrippen. En voorlezen is en blijft nu eenmaal leuk om te doen met kinderen!
Aftelkalenders
Gaan jullie bijna op vakantie en snapt je kleintje echt niet hoelang hij nog moet wachten voor hij weer in de caravan mag slapen? Maak een aftelkalender en maak er een ritueel van dat hij voor het slapen gaan of als je uit bed komt een vakje mag afstrepen.
Albums en droomborden
De begrippen vroeger, nu en later kun je prima uitleggen door albums te bekijken en te vertellen over ‘toen’ en ‘vroeger’. ‘Nu’ is op dit moment en wat zou je ‘later’ willen worden? Maak bijvoorbeeld met je kind een droombord over later!
Daarnaast is ze een gepassioneerde schrijfster, ze jongleert moeiteloos tussen de chaos van opgroeiende jongens en de serene wereld van woorden. Haar pen danst op het papier, gedreven door passie, en het favoriete onderwerp van deze woordkunstenaar? Ongetwijfeld: kinderen!
- Verwend gedrag kind (afleren) - 13 April 2025
- Tiener traktaties (voor groep 6 / 7 / 8) - 1 April 2025
- Weerbaarheidstrainingen voor kinderen - 29 March 2025
