Met emoties omgaan is iets wat je moet leren. Leren wat je gevoelens inhouden en welke emoties daarbij horen én hoe je hiermee omgaat. Hoe uit je ze, bijvoorbeeld. Hoe kun je als ouder je kind helpen bij het omgaan met zijn of haar emoties? Hoe stimuleer je zijn ontwikkeling op dit gebied? Heb je zelf hierbij problemen? Hoe kun je voorkomen dat je kind deze problemen niet ook eigen maakt?
Wat is emotieregulatie?
Emotieregulatie heeft dus alles te maken met het omgaan met emoties. Je kunt je gevoelens herkennen en ze benoemen. Je kunt begrijpen waarom je deze gevoelens hebt én hoe je daar het beste mee om kunt gaan. Het verwerken en uiten van deze emoties vallen hier ook onder. Accepteren dat je deze gevoelens hebt is eveneens een tak van ‘sport’ die erbij hoort.
Waarom is dit belangrijk?
Het leren omgaan met gevoelens/emoties is zeker belangrijk. Het zorgt ervoor dat je jezelf kunt begrijpen én dat je om kunt gaan met alles wat erbij komt kijken. Want zeker heftige en nare gevoelens kunnen immers je helemaal van je stuk brengen. Met alle gevolgen van dien.
Leert je kind al hoe het om moet gaan met deze zaken, dan zal het later in zijn leven hier zeker de vruchten van plukken. Het kan immers niet anders dan dat hij of zij allerlei emoties zal beleven rondom leuke en nare zaken.
Daarnaast hebben kinderen die effectief hun emoties kunnen reguleren, minder kans op gedragsproblemen, kunnen beter omgaan met stress en hebben betere relaties met hun leeftijdsgenoten en volwassenen. Bovendien draagt een goede emotieregulatie bij aan hun academische succes, omdat ze beter in staat zijn om zich te concentreren en volhardend te zijn in hun werk.
Meer begrip voor een ander
Naast de eigen gevoelens leer je er trouwens ook mee om anderen beter te begrijpen. Als jij snapt dat je heel verdrietig of boos om een bepaalde situatie kan worden en hoe je dan kunt reageren, snap je immers ook waarom een ander zo reageert. Je inleven in de ander wordt daar een stuk beter mee én daarmee kun je dus ook de ander zijn reactie beter plaatsen.
Wat stimuleert emotieregulatie?
Emotieregulatie is niet alleen afhankelijk van wat men meemaakt, maar heeft wel degelijk ook te maken met de rijping van het zenuwstelsel, met de taalontwikkeling (daarmee hangt immers de mogelijkheid om je goed uit te drukken samen) en de cognitieve ontwikkeling. Hoe wordt er in de omgeving omgegaan met gevoelens? Deze voorbeelden pikt het kind uiteraard ook op.
Het karakter van het kind
Het ene kind zal heftiger op een situatie reageren dan een ander kind. Dit kan komen door ervaringen, waardoor dezelfde situatie voor het ene kind veel beangstigender is dan voor de ander, bijvoorbeeld. Daarnaast heeft ook het karakter van het kind invloed.
De ontwikkeling van emotieregulatie bij een kind
Zoals al aangegeven zijn er verschillende factoren die meespelen hoe goed een kind kan omgaan met emoties. Kun jij jezelf nog niet in taal uitdrukken, dan kun je niet anders dan gaan huilen of heel boos worden! Je emotie moet er immers toch uit. Is een kind toe aan de basisschool, dan kunnen ze al wel emoties als boos of verdrietig benoemen.
Ook beginnen ze te leren hoe een ander zich kan voelen. Hierna zal het vermogen om de eigen gevoelens te gaan begrijpen en hoe ze met hun emoties omgaan gaan groeien. Aan het einde van de basisschool zullen ze in principe kunnen praten over hun emoties en hier ook een goede manier in ontwikkelen om er mee om te gaan.
Leren omgaan
Met emoties omgaan moet je dus leren. Dit gaat niet zomaar van de een op de andere dag. En jij, als ouder, hebt hier wel degelijk een rol in. Zoals bij veel zaken is leren vooral oppikken hoe je met dingen moet omgaan door te zien hoe anderen dat doen. Jij, als ouder, hebt hierin een heel grote voorbeeldfunctie. Geef dus het goede voorbeeld!
Hoe geef je het juiste voorbeeld?
Zelf volledig uit je dak gaan als er iets gebeurt is uiteraard niet het juiste voorbeeld. Ga jij altijd schreeuwen als je kind iets doet? Dan geef je dus een fout signaal af! Maar ook als je zo boos reageert als er op school iets gebeurt.
- Reageer rustig als er iets gebeurt
- Neem desnoods een time-out!
- Reageer je stress rondom iets af door bijvoorbeeld even actief iets te doen
- Kijk naar positieve manieren om je weer goed te voelen. Ga even zingen, knuffelen of misschien is yoga wel een manier voor jou
- Vergeet ook niet dat er door emoties soms dingen niet helemaal goed gaan. Geef ook hierin het juiste voorbeeld! Ben je een keer uit je slof geschoten of heb je een keer boos gedaan terwijl hij niks gedaan heeft? Wees eerlijk en verontschuldig je!
Benoemen van je emoties
Je zoon of dochter leert hier het meest van als je ook benoemt wat je doet. Laat zien dat gevoelens er mogen zijn, maar dat je er wel op een positieve manier mee omgaat. Dus de emotie of het gevoel is er en dat is oké. Leer je kind hoe hij of zij hier dan op een goede manier mee omgaat. Niet alleen door de bovenstaande ideeën, maar bijvoorbeeld ook door er samen mee bezig te zijn:
- Probeer met je kind samen het gevoel te benoemen.
- Bedenk ook samen waarom je zoon of dochter dit voelt.
- Zie je dat er iets mis is met je kind? Vraag ernaar. ‘Klopt het dat je boos bent?’
- Weet je kind het zelf niet te benoemen dan kun je hem op weg helpen door gerichte vragen te stellen.
- Kijk of er oplossingen voor te bedenken zijn. Doe dit samen, zodat je kind er ook van leert.
- Je kunt je kind ook leren dat het soms helpt om het juist even te laten rusten. Er zijn ook emoties die al oplossen als je ze even laat voor wat ze zijn…
- Jij wordt misschien rustig door muziek te luisteren, misschien is de uitlaatklep voor je kind wel even kleuren. Kijk of jullie kunnen ontdekken wat je kind helpt om rustig te worden of troost uit te halen!
- Uiteraard ben jij er voor je kind! Zeg nooit dat het zich niet moet aanstellen of dat soort dooddoeners. Zo leer jij je kind eigenlijk dat het niet mag voelen…
Hoe neem je gevoelens wel serieus?
Gevoelens zijn goed en hebben een functie. Je gevoel moeten onderdrukken is op veel manieren niet goed. Waarschijnlijk heb je dat zelf allang ondervonden. Geef je kind dan ook het recht om te mogen voelen!
Neem zijn gevoelens serieus. Laat merken dat je snapt dat hij baalt, boos of verdrietig is. Dit kun je doen door simpelweg even je arm om hem heen te slaan en/of benoem ook dat je snapt dat hij bijvoorbeeld boos is. Je kunt hier ook specifiek de reden bij benoemen, zodat hij doorhebt dat je hem echt snapt. Dus ‘ik snap dat je verdrietig bent omdat je niet mee mocht spelen’ als hij zich buitengesloten voelt.
Overigens is dit iets anders dan al zijn gedrag goedkeuren! Boos zijn is een goed recht, maar daardoor een ander volledig uitschelden of gaan slaan is uiteraard niet goed. Wees duidelijk dat dit soort gedrag niet goed is! Je kunt duidelijk de grenzen hierin aangeven en wel benoemen dat hij wel boos mag zijn. Geef wel aan hoe hij er dan wel mee om mag/moet gaan.
Praten over emoties
Gewoon open praten over emoties is zeker een goed idee. Dus niet enkel als je kind boos reageert of hard huilt. Maar maak het tot iets heel gewoons. Vertel zelf over je gevoel als je iets doet of meemaakt. Dat je baalt omdat je iets liet vallen of omdat de buurman een rare opmerking maakte. Maar benoem ook zeker de positieve zaken!
En zie je iets bij je kind, zoals onrust, geef dat ook gewoon aan. ‘Je loopt maar rondjes in de kamer, is er iets waar je zenuwachtig voor bent?’ Zo leert je kind meer spelenderwijs dat gevoelens er gewoon bij horen. Nu hebben we het vooral over de nare gevoelens. Maar doe dit ook met de fijne gevoelens!
Meer oefeningen voor motieregulatie
Ademhalingsoefeningen
Ademhalingsoefeningen zijn een eenvoudige en effectieve manier om kinderen te helpen kalmeren. Hier zijn enkele ademhalingstechnieken die kinderen kunnen proberen:
Diepe buikademhaling
Laat kinderen op hun rug liggen en plaats een knuffel op hun buik. Vraag hen om diep in te ademen door hun neus, zodat de knuffel omhoog komt, en vervolgens langzaam uit te ademen door hun mond, zodat de knuffel weer omlaag gaat. Dit helpt hen om zich te concentreren op hun ademhaling en om te ontspannen.
4-7-8 Ademhaling
Deze techniek houdt in dat je vier seconden inademt, je adem zeven seconden vasthoudt, en dan acht seconden langzaam uitademt. Deze oefening helpt bij het verlagen van de hartslag en het kalmeren van de geest.
Emotiekaarten
Emotiekaarten zijn een visuele hulpmiddel om kinderen te helpen hun gevoelens te identificeren en te benoemen. Maak of koop een set kaarten met verschillende gezichtsuitdrukkingen en emotiewoorden. Gebruik deze kaarten om gesprekken te beginnen over hoe ze zich voelen en waarom.
De “emotiemeter”
De emotiemeter is een handige tool om kinderen te helpen hun emotionele intensiteit te beoordelen. Teken een schaal van 1 tot 10, waarbij 1 staat voor “heel kalm” en 10 voor “heel boos”. Vraag kinderen om hun huidige emotie op de schaal aan te geven. Dit helpt hen om bewust te worden van hun gevoelens en geeft hen een manier om hun emoties te communiceren.
Chill plek
Creëer een rustige ruimte in huis of in de klas waar kinderen naartoe kunnen gaan als ze zich overweldigd voelen. Vul deze ruimte met kalmerende activiteiten zoals kleurboeken, zachte kussens, en rustgevende muziek. Dit biedt kinderen een veilige plek om tot rust te komen en hun emoties te reguleren.
Rollenspel
Rollenspel is een uitstekende manier om kinderen te leren hoe ze kunnen omgaan met verschillende emotionele situaties. Speel samen scenario’s na waarin kinderen leren hoe ze op een constructieve manier kunnen reageren op bijvoorbeeld pesten, verliezen in een spel, of het maken van een fout. Dit helpt hen om effectieve strategieën te ontwikkelen voor het omgaan met hun emoties.
Lichaamsbeweging
Fysieke activiteiten zijn geweldig voor het reguleren van emoties. Beweging helpt bij het verminderen van stresshormonen en het verhogen van de productie van endorfines, wat bijdraagt aan een beter humeur. Enkele activiteiten die kinderen kunnen proberen zijn:
Yoga
Yoga combineert beweging en ademhaling, wat helpt bij het kalmeren van de geest en het versterken van het lichaam. Er zijn veel kindvriendelijke yogavideo’s beschikbaar die eenvoudige houdingen en ademhalingsoefeningen leren.
Dansen
Zet muziek aan en laat kinderen vrij dansen. Dit helpt hen om spanning los te laten en zich vrolijker te voelen. Het is ook een leuke manier om samen tijd door te brengen en te genieten van beweging.
Creatieve uitlaatklep
Creatieve activiteiten bieden kinderen een manier om hun emoties op een gezonde manier te uiten. Hier zijn enkele ideeën:
Tekenen en kleuren
Geef kinderen de vrijheid om hun gevoelens te uiten door middel van tekenen en kleuren. Dit kan hen helpen om hun emoties te begrijpen en te verwerken.
Dagboek schrijven
Moedig oudere kinderen aan om een dagboek bij te houden waarin ze hun gedachten en gevoelens opschrijven. Dit helpt hen om hun emoties te verwerken en na te denken over hun ervaringen.
Mindfulness en meditatie
Mindfulness en meditatie helpen kinderen om zich bewust te worden van hun gedachten en gevoelens zonder erdoor overweldigd te worden. Enkele eenvoudige oefeningen zijn:
Bodyscan meditatie
Laat kinderen comfortabel liggen en begeleid hen door een bodyscan meditatie, waarbij ze zich concentreren op verschillende delen van hun lichaam en eventuele spanningen loslaten.
Mindful eten
Vraag kinderen om langzaam en aandachtig te eten, waarbij ze zich concentreren op de smaak, textuur en geur van hun voedsel. Dit helpt hen om in het moment te zijn en hun gedachten te kalmeren.
Positieve affirmaties
Leer kinderen om positieve affirmaties te gebruiken om zichzelf gerust te stellen en te motiveren. Enkele voorbeelden zijn:
- “Ik kan dit aan.”
- “Ik ben sterk en dapper.”
- “Het is oké om fouten te maken, ik leer ervan.”
Sociale vaardigheidstraining
Sociale vaardigheden zijn belangrijk voor emotieregulatie, omdat kinderen hierdoor beter kunnen omgaan met interpersoonlijke situaties. Enkele activiteiten om sociale vaardigheden te ontwikkelen zijn:
Speel samen spelletjes die samenwerking en communicatie vereisen. Dit helpt kinderen om te leren hoe ze effectief met anderen kunnen samenwerken en problemen kunnen oplossen.
Lees verhalen voor waarin personages verschillende emoties ervaren. Bespreek hoe de personages zich voelen en waarom. Dit helpt kinderen om empathie te ontwikkelen en beter te begrijpen hoe hun acties anderen beïnvloeden.
